شواهدي از روابط فرهنگي ايران و آسياي ميانه در عصر مفرغ كشف شد

به گزارش روز دوشنبه اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی، 'علی اكبر وحدتی' گفت: این یافته ها در جریان كاوشهای اخیر بر روی محوطه باستانی 'چلو' حوالی شهر 'سنخواست' از توابع شهرستان جاجرم به دست آمده است.

وی افزود: فصل نخست كاوش باستانشناسی در محوطه تپه باستانی چلو مهر ماه امسال با همكاری هیات ایتالیایی و نظارت مستقیم پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام شد.

معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی ادامه داد: این محوطه یك استقرارگاه باستانی وسیع در حوالی شهر سنخواست است كه نشانه‌های استقرار از دوره مس و سنگ تا دوره آهن(هزاره چهارم تا نخست پیش از میلاد) در آن برجای مانده است.

وحدتی گفت: این محوطه با گستره حدود 60 هكتار در زمره بزرگترین استقرارگاههای پیش از تاریخ در شمال شرق كشور است كه ایجاد شش كارگاه كاوش و 28 گمانه تعیین حریم در بخشها‌ی محوطه، نتایج ارزشمندی را به بار آورد.

وی افزود: كاوش در محوطه چلو در دو بخش استقراری و گورستان انجام شد كه چشم‌انداز جدیدی از باستانشناسی پیش از تاریخ حوزه 'رود كالشور' و منطقه شمال شرق كشور را ترسیم كرد.

سرپرست تیم مشترك باستانشناسی ایران و ایتالیا در خراسان شمالی اظهار داشت: در منطقه گورستان با وجود فعالیتهای كشاورزی در دهه‌ های قبل و تخریب تعدادی از گورها، بر اساس اطلاعات حاصل از كاوش در شش گور می‌ توان بخشی از آداب تدفین را بازسازی كرد.

وی گفت: برنامه باستانشناسی در محوطه چلو با هدف مطالعه توالی فرهنگی دوره پیش از تاریخ در منطقه و نیز تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه برای حفاظت و پایش بهتر از آن در برابر فعالیتهای مخرب انسانی صورت گرفت.

او افزود: در گورستان محوطه چلو مرده‌ها به پهلوی راست و به حالت خمیده(چمباتمه زده) دفن شده‌اند و هدایای تدفینی اغلب در بالای سر و كنار پاهای آنها چیده شده و در تمام گورهای كاوش شده یك ظرف آشپرخانه‌ ای وجود دارد كه در آن بقایای مواد غذایی به چشم می‌خورد.

وحدتی ادامه داد: نخستین ‌بار است كه یك گورستان مربوط به دوره فرهنگی مجموعه باستان‌شناسی 'مرو باختر' در شمالشرق ایران با روش علمی كاوش می‌شود و در آن هم اشیا تجملاتی و هم سفال شاخص این دوره فرهنگی پیدا شده است.

وی گفت: كشف این آثار از محوطه چلو به مطالعه تعاملات فرهنگی بین ایران و آسیای میانه در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد كمك شایانی خواهد كرد.

او افزود: كاوش تیم مشترك در نیمه غربی محوطه چلو یك محدوده ذخیره‌سازی آذوقه به مساحت حدود یك هكتار را آشكار ساخت و آثاری از مهر و موم دهانه خمره‌ها به دست آمد كه به احتمال قوی نشاندهنده یك نظام انبارداری پیشرفته و كنترل مواد ورودی و خروجی به انبارها است.

وی گفت: بر اساس اطلاعات حاصل از كاوش، این محدوده ذخیره‌ سازی در عصر مفرغ قدیم و میانی فعال بوده است.

او افزود: بر اساس بررسیهای باستانشناسی این منطقه در دوره‌ پیش از تاریخ با مناطق آسیای میانه، دشت گرگان و فلات مركزی ایران در ارتباط بوده است.

معاون اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی ادامه داد: محوطه باستانی چلو در مسیر یك شاهراه باستانی قرار گرفته كه در قرون اولیه اسلام نیشابور و گرگان را به هم مرتبط می‌كرده و شاید بتوان گفت این راه از دوره پیش از تاریخ شكل گرفته است.

وحدتی افزود: با ادامه كاوش در این محوطه در سالهای آتی می‌توان نقش كلیدی منطقه حاشیه كویر و حوزه كالشور را در تكامل فرهنگهای پیش از تاریخ شمال شرق فلات روشن ساخت و به سوالات مهمی در مورد روابط فرهنگی ایران و آسیای میانه پاسخ داد.

سرپرست ایرانی تیم مشترك ایران - ایتالیا در كاوش تپه چلو گفت: محوطه باستانی چلو نظر به جایگاه مطالعاتی و اهمیت فرهنگی ‌اش در سال 1386 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.

كاوشگران ایتالیایی و فرانسوی چهار سال پیش با مطالعه بر روی تپه تاریخی چلو سنخواست، دیرینگی آن را بیش از پنج هزار سال تخمین زده بودند.

بخشی از این محوطه تاریخی كه در حاشیه مزارع كشاورزی منطقه قرار دارد مدتی پیش توسط برخی از افراد محلی مورد تخریب قرار گرفته و شخم زده شده بود.

شهر 'سنخواست' مركز بخشی با همین نام از توابع شهرستان جاجرم واقع در 100 كیلومتری جنوب غربی بجنورد سه هزار و 200 نفر جمعیت دارد.ك/1

626